ІДЫЯЭТНІЧНАЯ РЭАЛІЗАЦЫЯ КАНЦЭПТУ «ДОМ» У БЕЛАРУСКА- І ПОЛЬСКАМОЎНЫМ ДЫСКУРСЕ (НА МАТЭРЫЯЛЕ ПАЭМ Я. КОЛАСА «НОВАЯ ЗЯМЛЯ» І А. МІЦКЕВІЧА «ПАН ТАДЭВУШ»)

УДК 81’42

Барковіч Аляксандр Аркадзьевіч – доктар філалагічных навук, дацэнт, загадчык кафедры тэарэтычнага і славянскага мовазнаўства. Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (пр. Незалежнасці, 4, 220004, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь). E-mail: barkovichaa@gmail.com

Станкевіч Ганна Валер’еўна – магістрант кафедры тэарэтычнага і славянскага мовазнаўства. Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (пр. Незалежнасці, 4, 220004, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь). E-mail: anechka_stankevich@mail.ru

DOI: https://doi.org/ 10.52065/2520-6729-2025-291-14.

 

Ключевые слова: семантыка, канцэпт, дом, беларускамоўны дыскурс, польскамоўны дыскурс, кантэкст, ідыяэтнічная рэалізацыя, мадэляванне.

Для цитирования: Барковіч А. А., Станкевіч Г. В. Ідыяэтнічная рэалізацыя канцэпту «дом» у беларуска- і польскамоўным дыскурсе (на матэрыяле паэм Я. Коласа «Новая Зямля» і А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш») // Труды БГТУ. Сер. 4, Принт- и медиатехнологии. 2025. № 1 (291). С. 101–107. DOI: 10.52065/2520-6729-2025-291-14.

Аннотация

Аб’ектам нашай увагі ў артыкуле з’яўляецца канцэпт дом, прадметам вывучэння стала спецыфіка яго імплементацыі ў беларуска- і польскамоўным дыскурсе. Мэта даследавання – характарыстыка ідыяэтнічнай рэалізацыі адпаведнай канцэптуальнай семантыкі ў знакамітых паэмах беларуса Я. Коласа «Новая зямля» і паляка А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш». Абодва творы з’яўляюцца ў пэўным сэнсе ўзорнымі як вынік аўтарскай кагнітыўнай рэфлексіі і як адлюстраванне карціны свету этнічна ідэнтычных беларускай і польскай сацыякультурных супольнасцей. Метадалагічную базу даследавання склаў комплексны дыскурсіўны і канцэптуальны аналіз тэксту з элементамі супастаўлення і мадэлявання. У выніку праведзенага даследавання выяўлена і навукова апісана прагматычна абумоўленая рэалізацыя ідыяэтнічна значымага канцэпту дом на рэпрэзентатыўным матэрыяле. Разгледжана семантычная структура канцэпту, асаблівасці яго сітуацыйнага і метафарычнага ўвасаблення. Карысным для праведзенага аналізу стаўся разгляд рэферэнтнай канцэптасферы, у тым ліку ідэнтыфікацыя і лінгвістычная кваліфікацыя шэрагу звязаных з паняццевай семантыкай дому іншых канцэптаў. Апрабіраваная ў артыкуле даследчыцкая матрыца можа быць выкарыстана для больш маштабных даследаванняў паняццевай семантыкі як беларуска-, так і польскамоўнага дыскурсу.

Скачать

Список литературы

  1. Баркович А. А. Семантическая структуризация экологического дискурса: потенциал корпусной интерпретации // Корпусная лингвистика – 2023: тр. Междунар. конф. СПб., 2024. C. 28–34.
  2. Попова З. Д., Стернин И. А. Когнитивная лингвистика. М.: АСТ: Восток – Запад, 2007. 314 с.
  3. Апресян Ю. Д. Избранные труды: в 2 т. М.: Языки русской культуры, 1995. Т. I: Лексическая семантика. Синонимические средства языка. 472 с.
  4. Вежбицкая А. Семантические универсалии и описание языков. М.: Языки русской культуры, 1999. 780 с.
  5. Слышкин Г. Г. От текста к символу: лингвокультурные концепты прецедентных текстов в сознании и дискурсе. М.: Аcаdemiа, 2000. 128 с.
  6. Barkovich A. Informational Linguistics: The New Communicational Reality. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2023. 271 p.
  7. Аскольдов С. А. Концепт и слово // Русская словесность. От теории словесности к структуре текста: антология. М.: Аcаdemiа, 1997. С. 267–279.
  8. Колас Я. Новая зямля. Мінск: Мастац. літ-ра. 2014. 486 с.
  9. Mickiewicz A. Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Wrocław: Ossolineum, 2024. 517 s.
  10. Крук Я. Сiмволiка беларускай народнай культуры. Мiнск: Беларусь, 2011. 430 с.
  11. Барковiч А. А. Культурныя дамінанты камп’ютарна-апасродкаванай камунікацыі // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Сер. гуманіт. навук. 2015. № 2. С. 78–83.
  12. Bartmiński J. Dom – koncept uniwersalny i specyficzny kulturowo // LASiS. 2015. 1. S. 15–33.

Поступила 26.11.2024