ПАРАДЫГМАТЫЧНЫЯ АДНОСІНЫ Ў СІСТЭМЕ БЕЛАРУСКАЙ ЛЕСАГАСПАДАРЧАЙ ТЭРМІНАЛОГІІ

УДК 811.161.3'373.46:630

Русак Вольга Уладзіміраўна – кандыдат філалагічных навук, дацэнт, загадчык кафедры беларускай філалогіі. Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (220006, г. Мінск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубліка Беларусь). E-mail: rusak@belstu.by

DOI: https://doi.org/ 10.52065/2520-6729-2024-285-22.

 

Ключевые слова: тэрміналогія лясной гаспадаркі, гіпера-гіпанімічная таксаномія, тэрміны- антонімы, тэрміналагічная сінанімія і варыянтнасць, тэрміналагічная полісемія і аманімія.

Для цитирования: Русак В. У. Парадыгматычныя адносіны ў сістэме беларускай лесагаспадарчай тэрміналогіі // Труды БГТУ. Сер. 4, Принт- и медиатехнологии. 2024. № 2 (285). С. 160–167. DOI: 10.52065/2520-6729-2024-285-22.

Аннотация

А Артыкул прысвечаны аналізу парадыгматычных сувязей у беларускай тэрміналогіі лясной гаспадаркі. У рабоце прааналізаваны з’явы гіпаніміі, антаніміі, сінаніміі, варыянтнасці, полісеміі і аманіміі ў лесагаспадарчай тэрміналогіі. Адзначаецца, што гіпонімы праз прыёмы канкрэтызацыі і генералізацыі спрыяюць упарадкаванню тэрмінаў у межах сістэмы і ажыццяўляюць тлумачэнне значэнняў. Выяўлена, што вядучая ўласцівасць гіпаніміі – магчымасць адной і той самай лексемы, якая з’яўляецца элементам таксанамічных адносін, выступаць і ў ролі гіпоніма, і ў ролі гіпероніма. У залежнасці ад колькасці прымет, па якіх адбываецца канкрэтызацыя родавога наймення, вылучаны гіпера-гіпанімічныя групы з паралельнымі, паслядоўнымі і камбінаванымі структурамі. Адзначана, што ў беларускамоўнай тэрміналогіі лясной гаспадаркі вылучаюцца фармальна-семантычныя і ўласна семантычныя гіпанімічныя сувязі. У беларускай тэрміналогіі лясной гаспадаркі выяўлены наступныя групы тэрмінаў-антонімаў: контрадыкторныя, кантрарныя, вектарныя. У межах аналізуемай тэрмінасістэмы рэалізуецца антанімія лексічнага і словаўтваральнага тыпаў. Прааналізаваны віды тэрміналагічных сінонімаў па структурнай характарыстыцы (лексічныя, лексіка-сінтаксічныя, сінтаксічныя). Выяўлена, што ў прааналізаванай тэрміналогіі прадстаўлены тэрміны-варыянты некалькіх відаў: фанетыка-фанематычныя, акцэнтуацыйныя, марфалагічныя, словаўтваральныя. Разглядаюцца з’явы полісеміі і аманіміі ў лесагаспадарчай тэрміналогіі. Адзначана, што ў аналізуемай галіне прысутнічаюць мнагазначныя тэрміны, якія выходзяць за межы спецыяльных галін ведаў, міжсістэмныя, а таксама ўнутрысістэмныя полісеманты. У параўнанні з полісеміяй аманімія ў беларускай лесагаспадарчай тэрміналогіі не атрымала пашырэння.

Скачать

Список литературы

  1. Ходакова А. Г. Системная семантика термина. Анализ англоязычной терминологии Интернета. Саарбрюккен: LAP, 2011. 264 с.
  2. Соссюр Ф. де. Курс общей лингвистики. М.: Юрайт, 2019. 303 с.
  3. Крушевский Н. В. Очерк науки о языке // Хрестоматия по истории русского языкознания. М.: Высш. шк., 1973. С. 417–433.
  4. Татаринов В. А. Лексико-семантическое варьирование терминологических единиц и проблемы терминографии: автореф. дис. ... канд. филол. наук: 10.02.19. М., 1988. 24 с.
  5. Куликова И. С., Салмина Д. В. Лингвистическая терминология в профессиональном аспекте. СПб.: Лань, 2020. 380 с.
  6. Толикина Е. И. Некоторые лингвистические проблемы изучения термина // Лингвистические проблемы научно-технической терминологии. 1971. С. 57–67.
  7. Головин Б. Н., Кобрин Р. Ю. Лингвистические основы учения о терминах. М.: Высш. шк., 1987. 104 с.
  8. Лотте Д. Основы построения научно-технической терминологии. Вопросы теории методики. М.: Наука, 1961. 158 с.
  9. Лейчик В. М. Терминоведение: предмет, методы, структура. М.: ЛИБРОКОМ, 2009. 256 с.
  10. Шумайлова М. С. Актуальные проблемы развития и функционирования терминологии Интернет в немецком языке: дис. ... канд. филол. наук. Омск, 2005. 193 с.
  11. Даниленко В. П. Русская терминология. Опыт лингвистического описания. М.: Наука, 1977. 246 с.
  12. Красней В. П. Аб сiнонiмах, дублетах i варыянтах у тэрмiналогii // Веснiк БДУ. Сер. 4. 1995. № 1. С. 25–27.
  13. Иванова Г. А. Словообразовательная вариантность и норма в метаязыке лингвистики // Вестник Нижегородского университета имени Н. И. Лобачевского. 2010. № 4 (2). С. 519–521.
  14. Котелова Н. З. К вопросу о специфике термина // Лингвистические проблемы научно-технической терминологии. М.: Наука, 1970. С. 122–126.
  15. Марчук Ю. Н. Основы терминографии. М.: ЦИИ МГУ, 1992. 76 с.
  16. Гак В. Г. Лексическое значение слова // Лингвистический энциклопедический словарь. М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. С. 261–263.
  17. Чистюхина С. Н. Межотраслевая полисемия в терминологической системе современного английского языка // Вестник Университета российской академии образования. Сер. Филология и журналистика. 2011. № 1. С. 80–83.

Поступила 28.06.2024