ДЗЕЙНАСЦЬ КАПІТУЛАЎ УНІЯЦКАЙ ЦАРКВЫ НА ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ Ў ГІСТАРЫЯГРАФІІ КАНЦА XVIII – ХІХ СТСТ.

УДК 947.6:28

  • Саўчанка Андрэй Віктаравіч – аспірант гістарычнага факультэта. Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (220037, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь, вул. Мендзялеева, 36). E-mail: andrijsauczanka1997@gmail.com

DOI: https://doi.org/ 10.52065/2520-6885-2023-275-2-2.

Ключевые слова: гісторыя, рэлігія, Брэсцкая унія, уніяцкая царква, уніятцтва, капітул.

Для цитирования: Саўчанка А. В. Дзейнасць капітулаў уніяцкай царквы на тэрыторыі Беларусі ў гістарыяграфіі канца XVIII – ХІХ стст // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2023. № 2 (275). С. 12–16. DOI: 10.52065/2520-6885-2023-275-2-2.

Аннотация

Артыкул прысвечаны разгляду дзейнасці капітулаў уніяцкай царквы на тэрыторыі Беларусі ў гістарыяграфіі канца XVIII – ХІХ стст. Акцэнтуецца ўвага на тым, што нягледзячы на дастаткова распаўсюджанае меркаванне пра капітулы як інстытут у каталіцызме і некаторых галінах пратэстантызму, яны былі характэрны і для ўніяцкай царквы. У артыкуле адзначаны шматлікія праблемныя моманты, якія падымаліся аўтарамі канца XVIII – ХІХ стст. пры разглядзе інстытута капітулаў уніяцкай царквы. Адзначаецца, што галоўную ролю ў аналізе дзейнасці капітулаў адыгралі даследчыкі, якія былі пераважна святарамі ці выхадцамі са святарскага асяродку. Падкрэсліваецца, што кожны з іх часта меў свой погляд на ролю і месца капітулаў ва ўніяцкай царкве: некаторымі даследчыкамі прыводзіліся аргументы адносна самастойнасці інстытута капітулаў, іншыя аўтары сцвярджалі, што капітулы прыўнесены на ўніяцкую глебу з каталіцызму, таму не маюць даўніх каранёў і традыцый. Шэраг аўтараў адзначаў важную ролю капітулаў у гісторыі царквы (у тым ліку і ў справе ўз’яднання ўніяцтва з праваслаўем), іншыя сцвярджалі, што роля і значэнне занадта перавышана некаторымі даследчыкамі і прадстаўнікамі саміх капітулаў. Вывучэнне гэтых дыскусій, як і розных падыходаў у асэнсаванні дзейнасці капітулаў, дазваляе лепш зразумець асаблівасці развіцця ўніяцкай царквы на тэрыторыі Беларусі.

Скачать

Список литературы

  1. Рэлігія і царква на Беларусі: энцыкл. давед. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. Мінск: Бел. Энцыкл., 2001. 368 с.
  2. Wielka encyklopedya powszechna ilustrowana. T. XXXIII–XXXIV (Joerg Jan Krysrtian Gotfryd – Karyszew Mikołaj). Warszawa: Drukarnia Aleksandra Tadeusza Jeyierskiego, 1897. 1013 s.
  3. Nowa encyklopedia powszesna PWN. T. 3: I – Ł / [red: Prowadzący Dariusz Kalisiewicz; red. Nacz. Bаrbara Pertozolin-Skowrońska]. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1997. 189 s.
  4. Encyklopedia katolicka. T. VIII: Język – Kino. Lublin, 2000. 1455 s.
  5. Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi. Wilno: Typografia A. Marcinowskiego, 1821. Rok 2. Styczen, Marzec, Kwiecień, Maj, Czerwiec, Lipiec, Sierpień, Wrzesień, Parzdziernik, Listopad, Grudzień, 1821. 2229 s.
  6. Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi. Т. III, № 9–12. Wilno: Typografia A. Marcinowskiego, 1823. 454 s.
  7. Росийский государственный исторический архив г. Санкт-Петербурга (РГИА). Ф. 823. Оп. 2. Д. 1443. Л. 4, 4 об, 5, 5 об, 6, 6 об., 7, 7 об.
  8. РГИА. Ф. 823. Оп. 2. Д. 2155. Л. 1, 1об., 2, 2 об., с. 3, 3 об., 4, 4 об., 5, 5 об., 6.
  9. Sosnowski P. “Uwagi nad artykułem: O herarhii Kościoła Ruskiego z Rzymskim zjednoczonego” // Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi. Т. III, N 9–12. Wilno: Typografia A. Marcinowskiego, 1823. 454 s.
  10. Sosnowski P. “Uwagi nad artykułem: O herarhii Kościoła Ruskiego z Rzymskim zjednoczonego” // Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi. Т. IV, N 1–4. Wilno: Typografia A. Marcinowskiego, 1824. 406 s.
  11. Sosnowski P. “Uwagi nad artykułem: O herarhii Kościoła Ruskiego z Rzymskim zjednoczonego” // Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi. Т. V, N 6. Wilno: Typografia A. Marcinowskiego, 1824. 584 s.
  12. Янковский П. Записки сельского священника. Минск: Медиал, 2019. 256 с.
  13. Паевский С. Л. О церквах Брестской капитулы в начале 2-й половины XVIII века. Вильна, 1887. 65 с.
  14. Киприанович Г. Я. Исторический очерк православия, католичества и унии в Белоруссии и Литве. Минск: Изд-во Белорусского Экзархата, 2006. 351 с. 15. Бобровский П. О. Русская греко-униатская церковь в царствование Александра І. Минск: Энциклопедикс, 2014. 412 с.
  15. Зубко А. О греко-унитской церкви в Западном крае России. Минск: Медиал, 2019. 100 с.
  16. Коялович М. О. Разбор сочинения П. О. Бобровского: «Русская греко-униатская церковь в царствование императора Александра I». Историческое исследование по архивным документам и указание на основании архивных документов иной постановки всех главных униатских вопросов того времени. СПб., 1890. 71 с.
  17. Филевич И. Вопрос о воссоединении западнорусских униатов в его новейшей постановке: по поводу исследования П. О. Бобровского «Русская греко-униатская церковь в царствование императора Александра I». СПб., 1890; Варшава, 1891. 31 с.

Паступіў 05.10.2023