БАРАЦЬБА ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА ЗА КІЕЎСКУЮ МІТРАПОЛІЮ: НЕКАНАНІЧНЫ МІТРАПАЛІТ ФЕАДАРЫТ (1352–1354 ГГ.)

УДК 94(474.5+476+477)“1352/1354”

  • Лукашэвіч Андрэй Міхайлавіч – доктар гістарычных навук, прафесар, прафесар кафедры гісторыі Беларусі новага і навейшага часу. Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (220030, г. Мінск, пр. Незалежнасці, 4, Рэспубліка Беларусь). E-mail: lukashevand@mail.ru

DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2023-275-2-1.

Ключевые слова: Кіеўская мітраполія, Феадарыт, Альгерд, Феагност, Канстанцінопальскі патрыярхат, Вялікае Княства Літоўскае, праваслаўная царква.

Для цитирования: Лукашэвіч А. М. Барацьба Вялікага Княства Літоўскага за Кіеўскую мітраполію: некананічны мітрапаліт Феадарыт (1352–1354 гг.) // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2023. № 2 (275). С. 5–11. DOI: 10.52065/2520-6885-2023-275-2-1.

Аннотация

У артыкуле даследуюцца малавядомыя ў беларускай гістарыяграфіі аспекты канфесійнай гісторыі, звязаныя са спробай пастаўлення на мітраполію Кіеўскую і ўсяе Русі кандыдата ад Вялікага Княства Літоўскага Феадарыта. Паказаны палітычны стан спраў на Русі і ў Візантыі, якія аказалі значны ўплыў на вырашэнне царкоўнага пытання. Адзначаецца, што стаўка вялікага князя літоўскага Альгерда на Феадарыта была першай спробай ажыццяўлення шырокага плана па дасягненні царкоўнай самастойнасці дзяржавы. Раскрываецца механізм некананічнага пастаўлення Феадарыта на мітраполію балгарскім (тырнаўскім) патрыярхам. Зроблена выснова, што гэтая спроба аказалася няўдалай з-за пэўнага збегу абставін (ініцыяцыя пытання яшчэ да смерці дзейснага мітрапаліта Феагноста, выкарыстанне некананічнага парадку пастаўлення на мітраполію, процідзеянне з боку Маскоўскага княства).

Скачать

Список литературы

  1. Падокшын С. А. Унія. Дзяржаўнасць. Культура: філасофска-гістарычны аналіз. Мінск: Беларуская навука, 1998. 111 c.
  2. Голубев О. Е. Великое княжество Литовское и Константинопольский патриархат: становление и развитие церковно-политических взаимоотношений (1316–1387 гг.): автореф. дис. ... канд. ист. наук: 07.00.03. Минск: БГУ, 2013. 24 с.
  3. Черепко С. А. Православная церковь на Руси XIII–XV веков: борьба за митрополию // Беларусь і суседзі: шляхі фарміравання дзяржаўнасці, міжнацыянальныя і міждзяржаўныя адносіны: зб. навук. арт. Вып. 4. Гомель: УА «ГДУ імя Ф. Скарыны», 2015. С. 14–27.
  4. Краўцэвіч А. Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага (1248–1377): у 2 кн. Гародня: А. Краўцэвіч; Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, 2015. Кн. 1–2. 304 с.
  5. Соколов П. Русский архиерей из Византии и право его назначения до начала XV века. Киев: Тип. И. И. Чоколова, 1913. [2], IV. 578 с.
  6. Приселков М. Д. Троицкая летопись: Реконструкция текста. М.; Л.: Изд. и 1-я тип. Изд-ва Акад. наук СССР в Л., 1950. 515 с.
  7. Мейендорф И. Ф. Византия и Московская Русь: очерк по истории церковных и культурных связей в XIV в. Paris: YMCA-press, 1990. 442 с. // Cедмица.RU. Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия». URL: https://www.sedmitza.ru/lib/text/438192/ (дата звароту: 10.06.2023).
  8. Полное собрание русских летописей, изданное по высочайшему повелению Археографическою коммиссиею. Т. XV. Рогожский летописец, вып. 1. Пг.: Изд. Археограф. комис., 1922. XVIII c., 186 стб.
  9. Чистович И. А. Очерк истории западно-русской церкви. В 2 ч. Ч. 1. СПб.: Тип. Деп. уделов, 1882. [6]. 221 с.
  10. Тихомиров Н. Д. Галицкая митрополия: церковно-историческое исследование. СПб.: Печ. Е. Евдокимова, 1895. 189 с.
  11. Памятники древнерусского канонического права: Ч. 1. Памятники XI–XV вв. / ред. А. С. Павлов. СПб.: Тип. Имп. Акад. наук, 1880. IV с., ХХ, 930, 70 стб. (Рус. ист. б-ка, изданная Импер. Археограф. комиссией; т. 6).
  12. Флоря Б. Н. Литовская митрополия // Православная энциклопедия. URL: https://www.pravenc.ru/ text/2110579.html (дата звароту: 10.06.2023).
  13. Мусин А. Е. Загадки дома Святой Софии: Церковь Великого Новгорода в X–XVI вв. СПб.: Петербургское Востоковедение, 2016. 240 с., ил. (Slavica Petropolitana).
  14. Miklosich F., Müller I. Acta patriarchatus Constantinopolitani MCCCXV–MCCCCII e codicibus manu scriptis bibliothecae Palatinae vindobonensis: in 2 vol. Wien, 1975. Vol. 1. 607 p.
  15. Мірановіч А. Палітыка Канстанцінопальскага патрыярхату да Кіеўскай мітраполіі ў 988– 1686 гадах // Białoruskie Zeszyty Historyczne = Беларускі гістарычны зборнік. 2008. № 30. C. 5–25.

Поступила 03.09.2023