АДУКАЦЫЙНАЯ І КАДРАВАЯ ПАЛІТЫКА ЦАРЫЗМУ Ў БЕЛАРУСІ Ў ПАЧАТКУ ХХ СТ.

УДК 37.014:37.1.08(476) «19»

  • Астрога Валянціна Міхайлана − кандыдат гістарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры гісторыі Беларусі і паліталогіі. Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (220006, г. Мінск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубліка Беларусь). E-mail: ostroha@belstu.by

DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2022-263-2-21-26

Ключевые слова: адукацыйная палітыка царызму, навучальныя ўстановы, настаўніцтва, Віленская навучальная акруга, грамадска-педагагічны рух, сістэма народнай асветы.

Для цитирования: Астрога В. М. Адукацыйная і кадравая палітыка царызму ў Беларусі ў пачатку ХХ ст. // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2022. № 2 (263). С. 21–26. DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2022-263-2-21-26.

Аннотация

У артыкуле разглядаецца адукацыйная і кадравая палітыка царызму ў Беларусі ў пачатку ХХ ст. Вывучэнне дадзенай праблемы дае магчымасць больш поўна і глыбока даследаваць развіццё сістэмы народнай адукацыі, паказаць ролю грамадска-педагагічнага руху ў барацьбе з рэакцыйнай лініяй самаўладдзя. На канкрэтных прыкладах аўтар паказвае, што курс урада быў накіраваны на захаванне саслоўнай школы і існуючых парадкаў. Аналізуюцца статыстычныя даныя аб колькасці навучальных устаноў, вучняў і настаўнікаў. На канкрэтных даных прыводзіцца «паказчык увагі» дзяржавы да школы і яе настаўніка. Падкрэсліваецца дваістасць і непаслядоўнасць урадавай адукацыйнай палітыкі, яе саслоўны характар і нерашучасць у многіх пачынаннях, спазненне за тэмпам і ўзроўнем развіцця ў параўнанні з краінамі Захаду. Асноўныя палажэнні і вывады грунтуюцца на аналізе нарматыўна-прававых актаў, даных статыстыкі, матэрыялаў перыядычнага педагагічнага друку і архіўных крыніц.

Скачать

Список литературы

  1. Статистические сведения по начальному образованию в Российской империи / под ред В. И. Формаковского. С-Петербург: тит. Акц. общ. печатного и писчебумажного дела «Слово», 1902. Вып. 3. 200 с.
  2. Кириллов М. К. Начальная школа Белоруссии во второй половине ХІХ и в начале ХХ в. (1860–1907) // Из истории школы Белоруссии и Литвы / отв. ред. В. З. Смирнов. М.: Просвещение, 1964. С. 7–179.
  3. Асвета і педагагічная думка ў Беларусі: Са старажытных часоў да 1917 г. / М. А. Ткачоў [і інш.], пад рэд М. А. Лазарука. Мінск: Народная асвета, 1985. 464 с.
  4. Статистические сведения по начальному образованию за 1904 год. С-Петербург: тип. П. П. Сойкина, 1906. 61 с.
  5. Статистические сведения по начальному образованию в Российской империи / под ред. В. И. Формаковского, А. А. Шапеллина. Одесса: тип. К. И. Фесенко, 1907. Вып. 6. 312 с.
  6. Жалование народного учителя // Народное образование в Виленском учебном округе. 1907. № 11. С. 436.
  7. Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (НГАБ). Ф. 2519. Воп. 1. Спр. 15.
  8. Могилевское земство и народное образование // Народное образование в Виленском учебном округе. 1914. № 3. С. 138–141.
  9. Местная хроника // Народное образование в Виленском учебном округе. 1914. № 2. С. 27–89.
  10. НГАБ. Ф. 2084. Воп. 1. Спр. 131.
  11. Отчет по управлению Виленским учебным округом за 1914 г. Вильна: тип. А. Г. Сыркина, 1915.
  12. Тихомиров Д. Задачи народной школы // Народное образование в Виленском учебном округе. 1901. № 1. С. 27–32.
  13. Одинцов Н. Частные задачи народной школы в С-Западном крае // Народное образование в Виленском учебном округе. 1901. № 1. С. 32–40.
  14. Снапкоўская С. В. Адукацыйная палітыка і школа на Беларусі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. Мінск: НІА, 1998. 191 с.
  15. Тебиев Б. К. Правительственная политика в области образования и общественно-педагогическое движение в России конца ХІХ – начала ХХ в.: автореф. дис. ... д-ра пед. наук. М., 1991. 29 с.
  16. Антология педагогической мысли Белорусской ССР / cост. Э. К. Дорошевич [и др.] М.: Педагогика, 1986. 462 с.
  17. НГАБ. Ф. 2254. Воп. 2. Спр. 928.
  18. Снапкоўская С. В. Асвета на Беларусі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. // Адукацыя і выхаванне. 1997. № 8. С. 11–24.
  19. Улащик Н. Н. Грамотность в дореволюционной Белоруссии // История СССР. 1968. № 1. С. 106–116.
  20. Сцяпура З. Стан народнай асветы на Беларусі да вайны 1914 года // Асвета. 1927. № 7. С.92–98.
Поступила 12.09.2022