ЭВАЛЮЦЫЯ ДЗЯРЖАЎНАЙ ПАЛІТЫКІ Ў СФЕРЫ НАРОДНАЙ АСВЕТЫ І КАДРАВАГА ЗАБЕСПЯЧЭННЯ ШКОЛЫ БЕЛАРУСІ Ў КАНЦЫ ХІХ СТ.

УДК 37.014:37.1.08(476)«18»

  • Астрога Валянціна Міхайлаўна − кандыдат гістарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры гісторыі Беларусі і паліталогіі. Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (220006, г. Мінск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубліка Беларусь). E-mail: ostroha@belstu.by

DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2022-257-1-16-22

Ключевые слова: дзяржаўная адукацыйная палітыка, народная асвета, настаўніцтва, навучальныя ўстановы, пачатковая школа, гімназія, Віленская навучальная акруга.

Для цитирования: Астрога В. М. Эвалюцыя дзяржаўнай палітыкі ў сферы народнай асветы і кадравага забеспячэння школы Беларусі ў канцы ХІХ ст. // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2022. № 1 (257). С. 16–22. DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2022-257-1-16-22.

Аннотация

У артыкуле разглядаецца праблема эвалюцыі адукацыйнай палітыкі самаўладдзя ў канцы ХІХ ст. Падкрэсліваецца, што тэндэнцыі і накірункі развіцця дзяржаўнай палітыкі ў сферы адукацыі былі абумоўлены агульнай палітычнай і сацыяльна-эканамічнай сітуацыяй у краіне, а таксама пад’ёмам грамадска-педагагічнага руху за дэмакратызацыю народнай адукацыі. Паказана, што Міністэрства народнай асветы клапацілася не столькі аб распаўсюджванні асветы, колькі аб ахове яе «разумнымі абмежаваннямі», што выражалася ў пашырэнні сеткі царкоўных школ, стрымліванні падрыхтоўкі педагагічных кадраў, устанаўленні строгага нагляду за прафесійнай дзейнасцю настаўнікаў. У адпаведнасці са сваімі палітыка-ідэалагічнымі мэтамі царызм фарміраваў «ідэальнага працаўніка»: адданага царкве, прастолу, сціплага, непрыкметнага і паслухмянага, які ў сваёй педагагічнай дзейнасці павінен быў праводзіць афіцыйны курс і апірацца на такія сацыяльна-палітычныя і духоўныя каштоўнасці, як самаўладдзе, праваслаўе, народнасць.

Скачать

Список литературы

  1. Фальборк Г. А. Всеобщее образование в России. М.: Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1908. 212 с.
  2. А. Л. Народная школа в Государственной Думе // Русская школа. 1907. № 12. С. 1–25.
  3. Временные правила для народных школ в губерниях: Виленской, Ковенской, Гродненской, Минской, Могилевской и Витебской // Циркуляр по управлению Виленским учебным округом за 1867 г. 1867. № 2. С. 1–4.
  4. Каханоўскі А. Г. Уніфікацыя і русіфікацыя як накірункі ўрадавай палітыкі на тэрыторыі Беларусі ў другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст. // Российские и славянские исследования: науч. сб. / редкол.: А. Л. Сальков, О. А. Яновский (отв. ред.) [и др.]. Минск: БГУ, 2011. Bып. 6. С. 20–26.
  5. Кириллов М. К. Начальная школа Белоруссии во второй половине ХІХ и в начале ХХ в. (1860–1907) // Из истории школы Белоруссии и Литвы / отв. ред. В. З. Смирнов. М.: Просвещение, 1964. С. 7–179.
  6. НГАБ. Ф. 2263. Воп. 1. Спр. 1. Цыркуляры, справаздачы, імянныя спісы, ведамасці па гімназіі.
  7. Фальборк Г., Чарнолуский В. Настольная книга по народному образованию: в 3 т. СПБ.: Изд. т-ва «Знание», 1904. Т. 3. С. 1569–2623.
  8. Школа и педагогическая мысль России периода двух буржуазно-демократических революций: cб. науч. тр. / под ред. Э. Д. Днепрова. М.: АПН СССР, 1984. 245 с.
  9. Фальборк Г., Чарнолуский В. Народное образование в России. Исторический очерк. СПб.: Изд-во Попова, [б. г.]. 264 с.
  10. Памятная книжка Виленского учебного округа на 1902/1903 учебный год. Вильна: Изд. Управления Виленского уч. oкруга, 1902. 257 с.
  11. Снапкоўская С. В. Асвета на Беларусі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст.: стан і тэндэнцыі развіцця // Адукацыя і выхаванне. 1997. № 8. С. 11–24.
  12. Константинов Н. А. Очерки по истории начального образования в России. М.: Учпедгиз, 1953. 272 с.
  13. Очерки истории школы и педагогической мысли народов СССР: вторая половина ХІХ в. / oтв. ред. А. И. Пискунов. М.: Педагогика, 1976. 600 с.
  14. Звягинцев Е. Проект новых программ для начальной школы // Вестник воспитания. 1913. № 6. С. 54–55.
  15. Записка о народных училищах. СПб.: Синодальная тип., 1882. 48 с.
  16. Настольная книга по народному образованию: в 3 т. / cост.: Г. Фальборк, В. Часнолуский. СПб.: Тип. Б. Ж. Вольфа, 1904. Т. 3. С. 1539–2623.
  17. Троська Я. Некаторыя моманты з дарэвалюцыйнае асьветы на тэрыторыі сучаснае Магілёўшчыны // Полымя. 1926. № 1. С. 128–141.
  18. Паначин Ф. Г. Педагогическое образование в России. Историко-педагогический очерк. М.: Педагогика, 1979. 215 с.
  19. Кравцов А. И. Педагогическое образование в Белоруссии в дооктябрьский период // Ученые записки Минского гос. пед. ин-та ин. языков. Сер. Педагогическая. Минск: Госуд. уч.-пед. изд-во Министерства Просвещения БССР, 1958. Вып. 1. С. 3–63.
  20. Рождественский С. В. Исторический обзор деятельности Министерства народного просвещения (1802–1902). СПб.: Тип. А. В. Арлова, 1902. 579 с.
  21. Доклад министра народного просвещения И. Делянова (1887 г.) // Хрестоматия по истории школы и педагогики в России до Великой Октябрьской социалистической революции / под ред. Ш. И. Ганелина, сост. С. Ф. Егоров. М.: Просвещение, 1974. 527 с.
Поступила 11.03.2022