БЕЛАРУСІЗАЦЫЯ 1920-Х ГАДОЎ: СТВАРЭННЕ САВЕЦКАЙ СІСТЭМЫ НАРОДНАЙ АДУКАЦЫІ

УДК 821.161.3«1920/1930»

  • Каляда Іна Уладзіміраўна – кандыдат гістарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры гісторыі Беларусі і паліталогіі. Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (220006, г. Мінск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубліка Беларусь). E-mail: koleda@belstu.by

Ключевые слова: нацыянальная палітыка, народная адукацыя, беларусізацыя, беларуская мова, тэрміналогія, навучальная ўстанова, вышэйшая школа, педагагічныя кадры.

Для цитирования:Каляда І. У. Беларусізацыя 1920-х гг.: стварэнне савецкай сістэмы адукацыі // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2021. № 2 (251). С. 29–33. DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6885-2021-251-2-29-33.

Аннотация

У артыкуле разглядаюцца праблемы станаўлення і развіцця сіcтэмы народнай адукацыі ў БССР у 1920-я гады. Гэтаму накірунку надавалася першачарговае значэнне ў комплексе распрацаваных мерапрыемстваў па правядзенні палітыкі беларусізацыі. Зыходным прынцыпам стала ажыццяўленне беларусізацыі раўналежна па ўсіх катэгорыях навучальных і выхаваўчых устаноў. Вырашаліся праблемы навуковай распрацоўкі беларускай мовы, яе тэрміналогіі, падрыхтоўкі настаўнікаў, фарміравання кадраў прафесарска-выкладчыцкага саставу вышэйшай школы, станаўлення сеткі адукацыі нацыянальных меншасцей. Гэты час стаў важным этапам у станаўленні беларускай навукі, калі разгортвалi сваю дзейнасць першыя навуковыя ўстановы, фармiравалiся кадры вучоных. У выніку правядзення гэтай палітыкі значна ўзмацнілася навуковая база ВНУ рэспублікі, што забяспечвала падрыхтоўку як кадраў спецыялістаў-практыкаў, так і маладой беларускай прафесуры, якая разам з вучонымі, прыехаўшымі ў БССР па запрашэнні беларускага ўрада, склала даволі значны на той час інтэлектуальны патэнцыял беларускай навукі, якая толькі нараджалася. У 1920-я гады сiстэма народнай адукацыi ў асноўным склалася, сфармiравалiся прынцыпы дзяржаўнай палiтыкi i дзейнасцi партыйных i грамадскiх арганiзацый у гэтай сферы. Менавіта тады былі закладзены асновы сучаснай беларускай мовы.

Список литературы

  1. Інстытут беларускай культуры (ІнБелКульт): гісторыя ўзнікнення, сучасная структура,
    навукова-даследчая дзейнасць. Менск: Дзярж. выд-ва Беларусi, 1926. 118 с.
  2. Чарвякоў А. За Савецкую Беларусь. Мiнск: Беларускае выд-ва, 1927. 137 с.
  3. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 347. Арк. 10.
  4. НАРБ. Ф. 701. Воп. 1. Спр. 2.
  5. Харэвіч А. Школа і палітыка // Полымяю 1924. № 3. С. 90–96.
  6. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 526. Арк. 7.
  7. Белорусская Советская Социалистическая Республика. Минск: Изд-во СНК БССР, 1927. 528 с.
  8. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 1898. Арк. 5.
  9. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 1897. Арк. 54.
  10. НАРБ. Ф. 701. Воп. 1. Спр. 4. Арк. 33.
Поступила 10.09.2021