СЛОЎНІК НЯМЕЦКІХ КРЫЛАТЫХ СЛОЎ ДЛЯ БЕЛАРУСКАМОЎНЫХ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ

УДК 811.112.2+811.161.3 

  • Цеплякова Альбіна Дзмітраўна − старшы выкладчык кафедры тэарэтычнай і прыкладной лінгвістыкі. Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова (212022, г. Магілёў, вул. Касманаўтаў, 1, Рэспубліка Беларусь). E-mail: tepliakova@msu.by

DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6729-2021-243-1-84-94

Ключевые слова: сучасная нямецкая літаратурная мова, сучасная беларуская літаратурная мова, фразеалогія, крылатыя словы, тэкставыя крыніцы, слоўнік.

Для цитирования: Цеплякова А. Д. Слоўнік нямецкіх крылатых слоў для беларускамоўных карыстальнікаў // Труды БГТУ. Сер. 4, Принт- и медиатехнологии. 2021. № 1 (243). С. 84–94. DOI: https://doi.org/10.52065/2520-6729-2021-243-1-84-94.

Аннотация

У артыкуле разглядаецца структура слоўніка найбольш ужывальных крылатых слоў у сучаснай нямецкай літаратурнай мове. Слоўнік прызначаны для беларусаў, якія вывучаюць нямецкую мову як замежную.

Разглядаюцца тэкставыя крыніцы крылатых слоў у нямецкай мове, прынцыпы пабудовы слоўніка, яго аб’ём, структура слоўнікавага артыкула. Прыводзяцца прыклады лексікаграфічнага апісання крылатых выразаў, якія паходзяць з уласна нямецкіх тэкставых крыніц. Да кожнага нямецкага крылатага выразу ў слоўніку падаецца адпаведнік у беларускай мове, таму слоўнік можа быць карысны ў якасці перакладнога таксама і немцам, якія вывучаюць беларускую мову як замежную

Слоўнік прызначаны для спецыялістаў па нямецкім мовазнаўстве, студэнтаў і выкладчыкаў універсітэтаў, навучэнцаў і выкладчыкаў сярэдніх школ, рэдактараў і перакладчыкаў, а таксама ўсіх, хто вывучае нямецкую мову як замежную, але таксама можа быць карысным для носьбітаў нямецкай мовы як нарматыўны даведнік.

Слоўнік можна выкарыстоўваць у вучэбным працэсе пры выкладанні нямецкай мовы як замежнай у вышэйшых і сярэдніх навучальных установах, а таксама ў якасці нарматыўнага даведніка пры вывучэнні лексікі і фразеалогіі сучаснай нямецкай літаратурнай мовы і пры падрыхтоўцы курсавых і дыпломных работ па нямецкай мове (гісторыі нямецкай мовы, фразеалогіі і парэміялогіі нямецкай мовы, стылістыцы нямецкай мовы).

Матэрыялы слоўніка могуць быць выкарыстаны як лексікаграфічная база для ўкладання нямецка-беларускага слоўніка крылатых слоў і беларуска-нямецкага слоўніка крылатых слоў

Скачать

Список литературы

  1. Büchmann G. Geflügelte Worte. Der Zitatenschatz des deutschen Volkes. 32 Aufl. Berlin: Haude & Spenersche Verlagsbuchhandlung. 1972. XVI. 1039 S.
  2. Иванов Е. Е. Качество лингвистического образования в Республике Беларусь (в аспекте межкультурной коммуникации) // Проблемы качества образования в Белоруссии и России в контексте интеграционных процессов. М.: РАО, 2008. Ч. 1. С. 161–170.
  3. Иванов Е. Е. Общность задач преподавания русского и иностранных языков белорусам (в аспекте межкультурной коммуникации) // Восточнославянские языки и литературы в европейском контексте. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2012. С. 3–7.
  4. Дядечко Л. П. «Крылатый слова звук», или Русская эптология. Киев: Киевский нац. ун-т им. Т. Шевченко, 2006. 335 с.
  5. Дядечко Л. П. Крылатые слова как объект лингвистического описания: история и современность. Киев: Киевский нац. ун-т им. Т. Шевченко, 2002. 291 с.
  6. Ломакина О. В., Мокиенко В. М. Крылатика в современном культурном контексте // Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Теория языка. Семиотика. Семантика, 2019. Т. 10. № 2. С. 256–272. DOI: 10.22363/2313-2299-2019-10-2-256-272.
  7. Шулежкова С. Г. Крылатые выражения русского языка, их источники и развитие. М.: Азбуковник, 2002. 286 с.
  8. Шулежкова С. Г. От земли обетованной к небесам обетованным: очерки о судьбах библейских крылатых выражений. М.: Флинта: Наука, 2013. 258 с.
  9. Иванов Е. Е. Языковая природа крылатых слов // Праблемы беларускага літаратуразнаўства. Мінск: МНТ, 2000. С. 303–312.
  10. Иванов Е. Е. О рекуррентных прототипах крылатых фраз // Славянская фразеология в ареальном, историческом и этнокультурном аспектах. Гомель: ГГУ, 2003. С. 74–78.
  11. Іваноў Я. Я. Афарыстычнае выказванне як моўная мадэль крылатых слоў // Філологічні студіï. 2017. Вип. 16. С. 114–121.
  12. Іваноў Я. Я. Афарыстычныя адзінкі ў беларускай мове. Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2017. 208 с.
  13. Ivanov E. Aphorism as a Unit of Language and Speech // EUROPHRAS 2016: Word Combinations in the Linguistic System and Language Use: Theoretical, Methodological and Integrated Approaches. Trier, 2016. S. 42.
  14. Іванова С., Іваноў Я. Слоўнік беларускіх прыказак, прымавак і крылатых выразаў: лінгвакраіназнаўчы дапаможнік. Мінск: БСФ, 1997. 262 с.
  15. Янкоўскі Ф. Крылатыя словы і афарызмы (з беларускіх літаратурных крыніц). Мінск: Выд-ва АН БССР, 1960. 135 с.
  16. Венідзіктаў С. В. Іншамоўныя крылатыя выразы ў сучаснай беларускай мове // Studia sławistyczne. 2003. T. 4. S. 121–130.
  17. Крылатыя выразы ў беларускай мове: тлумач. слоўн. Ч. 1. З іншамоўных (еўрапейскіх і амерыканскіх) крыніц ХІІ–ХХ стст. / С. В. Венідзіктаў [і інш.]. Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2004. 164 с.
  18. Крылатыя выразы ў беларускай мове: тлумач. слоўн. Ч. 2. З рускамоўных літаратурных і фальклорных крыніц ХІІ–ХХ стст. / С. В. Венідзіктаў [і інш.]. Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2006. 208 с.
  19. Венідзіктаў С. В., Іваноў Я. Я. Рускамоўныя запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай мове // Dziedziсtwo przeszłości związków językowych, literackich i kulturowych polsko-bałtowschodniosłowiańskich. 2002. T. VIII. S. 210–217.
  20. Іванова С. Ф., Цеплякова А. Д. Лацінскія запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай літаратурнай мове (колькасны склад, формы ўжывання і крыніцы паходжання) // Веснік Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта iмя І. П. Шамякіна. 2010. № 1 (26). С. 88–93.
  21. Іванова С. Ф., Цеплякова А. Д. Старажытнагрэчаскія запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай літаратурнай мове (колькасны склад, формы ўжывання і крыніцы паходжання) // Веснiк Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А, Гуманітарныя навукі. 2010. № 7. С. 176–179.
  22. Іваноў Я. Я. Крылатыя афарызмы ў беларускай мове: з іншамоўных літаратурных і фальклорных крыніц VIII ст. да н. э. – ХХ ст.: тлумач. слоўн. Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2011. 164 с.
  23. Теплякова А. Д. Источники крылатых выражений в белорусском языке // Фразеология и языковая динамика. Greifswald: Ernst-Moritz-Arndt Universität; СПб.: СПбГУ, 2011. С. 67–69.
  24. Цеплякова А. Д. Англамоўныя запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай літаратурнай мове (колькасны склад і крыніцы паходжання) // Веснік Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта iмя І. П. Шамякіна. 2009. № 2 (23). С. 162–166.
  25. Цеплякова А. Д. Іншамоўныя запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай мове // Теоретические и практические предпосылки подготовки полилингвальных специалистов в вузе. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2015. С. 74–77.
  26. Цеплякова А. Д. Структура, семантыка і функцыі запазычаных крылатых слоў у беларускай мове // Славянская фразеология в ареальном, историческом и этнокультурном аспектах. Гомель: ГГУ, 2007. С. 236–240.
  27. Цеплякова А. Д. Франкамоўныя запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай літаратурнай мове (колькасны склад і крыніцы паходжання) // Веснiк Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя філалагічных навук. 2009. № 2 (12). С. 109–116.
  28. Іваноў Я. Я., Цеплякова А. Д. Літаратурныя крыніцы фразеалагічных адзінак, запазычаных з нямецкай мовы ў беларускую мову (па-за межамі этымалагічнага слоўніка фразеалагізмаў) // Немецкий язык – лингводидактическое обеспечение и методика преподавания. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2019. С. 82–87.
  29. Теплякова А. Д. Иноязычные заимствования крылатых слов в белорусском и немецком языках // Язык, культура, общество / под ред. Э. Ф. Володарской. М.: МИИЯ, 2011. С. 125–126.
  30. Цеплякова А. Д. Нямецкамоўныя запазычанні крылатых слоў у сучаснай беларускай літаратурнай мове (колькасны склад і крыніцы паходжання) // Веснік МДУ імя А. А. Куляшова. 2009. № 1 (32). С. 137–143.
  31. Tepljakowa A. Die deutschen Entlehnungen geflügelter Worte in der modernen belarussischen Schriftsprache // Філологічний часопис. 2019. Вип. 1 (13). С. 122–129.
  32. Іваноў Я. Я. Беларускія прыказкі з біблійных крыніц (матэрыялы да руска-беларуска-англійскага слоўніка біблеізмаў) // Авраамиевские чтения. Смоленск: Радопа, 2014. С. 11–24.
  33. Лепешаў І. Я. Крылатыя словы // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Мінск: БелСЭ, 1986. Т. 3. С. 137.
  34. Лепешаў І. Я. Крылатыя словы і фразеалагізмы // Роднае слова. 1992. № 9. С. 38–41.
  35. Міхневіч А. Я. Крылатыя словы // Беларуская мова: энцыклапедыя. Мінск: БелЭн, 1994. С. 273–274.
  36. Іваноў Я. Я. Крылатыя словы // Беларускі фальклор: энцыклапедыя. Мінск: БелЭн, 2005. Т. 1. С. 729–730.
  37. Иванов Е. Е. Белорусская паремиология и афористика в общеевропейском контексте (актуальные проблемы изучения) // XV Міжнародны з’езд славістаў = XV Международный съезд славистов = XV International Congress of Slavists. Мінск: Беларуская навука, 2013. Т. 1. С. 322–323.
  38. Иванов Е. Е. Белорусская паремиология и афористика в общеевропейском контексте (актуальные проблемы изучения) // Nationales und Internationales in der slawischen Praseologie. Greifswald: E.M.A.-Universität, 2013. S. 111–116.
  39. Иванов Е. Е., Иванова С. Ф. Восточнославянская идиоматика в европейском языковом контексте // Итоги научных исследований ученых МГУ им. А. А. Кулешова 2011 г. Могилев: МГУ им. А.А. Кулешова, 2012. С. 208–212.
  40. Іваноў Я. Я. Універсальнае і нацыянальнае ў фразеалагічнай і парэміялагічнай падсістэмах беларускай мовы ў еўрапейскім моўным кантэксце (актуальнасць, метадалогія, перспектывы даследавання) // Славянская фразеология в синхронии и диахронии. 2016. Вып. 3. С. 46–49.
  41. Іваноў Я. Я. Фразеалогія, парэміялогія, афарыстыка беларускай мовы і іх сувязі з іншымі мовамі як напрамак даследаванняў навуковай школы па беларускаму і агульнаму мовазнаўству ў МДУ імя А. А. Куляшова (1995–2015) // Итоги научных исследований ученых МГУ им. А. А. Кулешова 2015 г. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2016. С. 91–93.
  42. Теплякова А. Д. Источники происхождения крылатых слов в современном немецком литературном языке // Веснiк МДУ iмя А. А. Куляшова. 2006. № 4 (25). С. 152–161.
  43. Теплякова А. Д. О структуре словаря крылатых слов современного немецкого языка (для белорусов, изучающих немецкий язык как иностранный) // Філологіка. 2020. Вип. 21. C. 68–86.
Поступила 10.01.2021