СТАНАЎЛЕННЕ БЕЛАРУСКАЙ ДЗЯРЖАЎНАСЦІ ЯК ВЫЗНАЧАЛЬНЫ ФАКТАР ПАЛІТЫКІ БЕЛАРУСІЗАЦЫІ

УДК 821.161.3«1920/1930»

Каляда Іна Уладзіміраўна – кандыдат гістарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры гісторыі Беларусі і паліталогіі. Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (220006, г. Мінск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубліка Беларусь).

DOI: https://doi.org/ 10.52065/2520-6885-2024-287-9.

 

Ключевые слова: беларусізацыя, нацыянальная ідэя, нацыянальна-культурнае будаўніцтва, дзяржаўнасць, узбуйненне, тэрыторыя, самасвядомасць.

Для цитирования: Каляда І. У. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці як вызначальны фактар палітыкі беларусізацыі // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2024. № 2 (287). С. 51–55. DOI: 10.52065/2520-6885-2024-287-9.

Аннотация

У артыкуле разглядаюцца пытанні станаўлення беларускай дзяржаўнасці, узбуйнення тэрыторыі БССР, што стала вызначальнымі фактарамі палітыкі беларусізацыі, якая ажыццяўлялася ў 1920-я – 1930-я гг. у Беларусі. Вытокі беларусізацыі – у разгортванні беларускага нацыянальнага руху, праграмных палажэннях нацыянальных партый, пошуку форм нацыянальна-дзяржаўнага будаўніцтва, што адбываўся ў сутыкненні розных поглядаў і меркаванняў. Сваю ролю тут адыграла і з’яўленне беларускага перыядычнага друку, дзейнасць урада БНР, абвяшчэнне БССР. У 1920-я гады беларусізацыя набыла статус дзяржаўнай палітыкі. Канстатуецца, што з павелічэннем колькасці нацыянальна свядомай інтэлігенцыі назіраліся якасныя зрухі ў далейшым паглыбленні яе самасвядомасці. Разначынная інтэлігенцыя становіцца носьбітам дэмакратычных ідэй у спалучэнні з ідэямі нацыянальнага адраджэння. Роля інтэлігенцыі, цалкам адданай нацыянальнай ідэі, надзвычай высока праяўляецца ў фарміраванні этнічнай самасвядомасці простых людзей. Робіцца выснова аб тым, што беларусізацыя абудзіла да актыўнага нацыянальнага жыцця шырокія колы беларускага насельніцтва. За няпоўнае дзесяцігоддзе былі створаны нацыянальная асвета і даследчыя ўстановы, нацыянальны тэатр і кіно; з’явілася пакаленне маладых беларускіх пісьменнікаў і мастакоў; шырока вялося вывучэнне гісторыі і культуры беларускага народа.

Скачать

Список литературы

  1. Асіноўскі С., Кнорын В. Мы лічым, што беларусы не з’яўляюцца нацыяй… // Беларуская мінуўшчына. 1995. № 4. С. 12–15.
  2. Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь (НАРБ). Ф. 4. Воп. 1. Спр. 5.
  3. Сташкевич Н. На грани возможного // Неман. 1989. № 10. С. 144–146.
  4. Лыч Л. М. Ликвидация экономического и социально-культурного неравенства союзных республик на примере БССР (1917–1941 гг.). Минск: Наука и техника, 1987. 287 с.
  5. КПБ в резолюциях и решениях съездов и пленумов ЦК. Минск: Беларусь. 1983. Т. 1. 527 с.
  6. Будзін Ш. А. Нацыянальнае пытанне. Менск: Дзяржаўнае выд-ва Беларусі, 1932. 392 с.
  7. НАРБ. Ф. 6. Воп. 1. Спр. 345 (4.1).
  8. НАРБ. Ф. 4. Воп. 21. Спр. 98.
  9. НАРБ. Ф. 6. Воп. 1. Спр. 947.
  10. Чацвёртая сесія ЦВК БССР VIII склікання. 18–28 студзеня 1927 г. Стэнаграфічная справаздача. Мінск: Выд-ва ЦВК БССР. 1927. 526 с.
  11. Беларусы. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Мінск: БелЭн, 1993. Т. 1. С. 464–481.

Поступила 16.09.2024